DEMOKRATİK KONGO CUMHURİYETİ
ÜLKE RAPORU
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM I
KONGO HAKKINDA GENEL BİLGİLER
BÖLÜM II
GENEL EKONOMİK DURUM
BÖLÜM III
TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ
KAYNAKÇA…………………………………………………………………………………..13
BİRİNCİ BÖLÜM
KONGO HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1.
ÜLKE KİMLİĞİ
Resmi Adı: Kongo Demokratik Cumhuriyeti
Yönetim Şekli: Cumhuriyet
Cumhurbaşkanı: Joseph KABILA (17 Ocak 2001’den beri)
Başbakan: Antoine Gizenga (30 Aralık
2006’dan beri)
Bağımsızlık Tarihi: 30 Haziran 1960 (Belçika’dan)
Başkent : Kinşasa
İdari Yapı : 10 eyalet ve
bir şehir; Bandundu, Bas-Congo, Equateur, Kasai-Occidental, Kasai-Oriental,
Katanga, Kinshasa, Maniema, Nord-Kivu, Orientale, Sud-Kivu
Yüzölçümü : 2,345,410 km²
Komşu
Ülkeler: Afrika kıtasının orta bölgesinde yer alır. Kuzeybatısında
Kongo Cumhuriyeti, kuzeyinde Sudan ve Orta Afrika Cumhuriyeti, doğusunda
Uganda, Rwanda, Burundi ve Tanzanya, güneyinde Angola ve Zambiya ile
çevrilidir.
Nüfus : 65,751,512 (2007)
Etnik Yapı: Çoğunluğunu
Bantu oluşturan 200 den fazla Afrikalı etnik grup;
Dört büyük kabile - Mongo, Luba, Kongo
(hepsi Bantu) ve Mangbetu-
Azande (Hamitic) nüfusun %45'ni
oluşturmaktadır.
Dil : Fransızca (resmi),
Lingala, Kingwana, Kikongo, Tshiluba
Din : Roma
Katolikleri (%50), Protestanlar (%20), Kimbanguist (%10),
Müslüman (%10), diğer mezhepler ve yerel
inançlar (%10)
Para Birimi : Kongo Frankı (CDF), 1$ = 464,69 CDF
(2006)
1.2.
KISA TARİHÇE
Kongo Demokratik
Cumhuriyeti olarak adlandırılan bölge resmi olarak 1885’ten 1960’da
bağımsızlığını kazanana dek Belçika’nın sömürgesi olarak kalmıştır. 1965
yılında General Mobutu ülkenin kontrolünü ele geçirmiş ve 1997 yılına kadar
ülkeyi yönetmiştir. 1996 yılında komşu ülke Rwanda’daki iç savaş Kongo
Demokratik Cumhuriyeti’ne de sıçramış ve Temmuz 1999 tarihinde sağlanan Lusaka
Ateşkes Anlaşması’na kadar devam etmiştir. Yine 1996’da Mobutu’yu yönetimden
uzaklaştırmak isteyen ve Rwanda ve Uganda yönetimleri tarafından desteklenen
Laurent Kabila yönetime karşı silahlı saldırı başlatmıştır. 1997 yılında yönetimi ele geçiren Laurent
Kabila, Ocak 2007’de bir suikasta kurban gidene kadar iktidarda kalmıştır.
Bugün ülkeyi Laurent
Kabila’nın oğlu Joseph Kabila yönetmektedir. Joseph Kabila Lusaka Barış
Sürecini canlandırarak, BM Barış gücü (MONUC) ile işbirliği yapmıştır. Bu
işbirliği sonunda Haziran 2002 tarihinde MONUC, işgal güçlerinin ülkeyi
boşaltmalarını izlemekle görevli gözlemcilerini ülkeye yerleştirmiştir. Nisan
ve Aralık arasında geçen görüşmelerin sonunda Aralık 2002 itibariyle Kongo’da
savaşan taraflar arasında anlaşma sağlanmış ve Temmuz 2003 tarihinde Joseph
Kabila’nın başkanlığında ülkedeki tüm unsurları içine alan ulusal birliğe
dayalı bir hükümet kurulmuştur. Hükümette başbakan yoktur ve yürütmenin başında
Joseph Kabila bulunmaktadır. Geçici parlamento yürütme organı tarafından
atanmıştır. Bu yönetimin 2005 yılında yapılacak seçimlere kadar geçiş döneminde
faaliyet göstermesi kararlaştırılmıştır.
1.3.
SİYASİ YAPI
30 Haziran 1960 tarihinde
bağımsızlığına kavuşan Kongo Federal Cumhuriyeti, daha sonra Kongo Demokratik
Cumhuriyeti adını almıştır. 1971 yılında ülkenin ismi Zaire olarak değiştirilmiş
ancak, 1997 yılında tekrar Kongo Demokratik Cumhuriyeti olarak belirlenmiştir. 1998’den
beri iç çatışmalar ve darbelerle yıpranan Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde ilk
demokratik seçimlerde (2006) eski Devlet Başkanı Laurent Kabila'nın 2001'de
öldürülmesinden sonra yerine geçen oğlu Joseph Kabila, isyancı lideri Jean
Pierre Bemba ile yarışmış ve başkanlık seçimlerini halen görevde olan Joseph
Kabila'nın kazanmıştır.
Ancak
seçimlerden sonra da çatışmalar devam etmiştir. Kongo’nun Kuzey Kivu
vilayetinde hükümet güçleriyle isyancı general Laurent Nkunda’ya bağlı
birlikler arasında yaşanan iç çatışmalar neticesinde göçe zorlanan sivil sayısı
yaklaşık 200 bine ulaşmıştır.
1998-2003
yılları arasında çıkan çatışmalarda 5.4 milyon kişinin öldüğü 65 milyon nüfuslu
Demokratik Kongo'da dünyanın en kötü insani krizlerinden biri yaşanmaktadır. Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde
halen ondan fazla yerli ve yabacı grubun dahil olduğu silahlı çatışma ve
huzursuzluk ortamı yaşanmaktadır. Özellikle ülkenin doğusunda yoğunlaşan bu
huzursuzluğu ortadan kaldırmak için ülkede BM Barış Gücü bulunmaktadır. Bununla
birlikte halen Kongo’da binlerce kişi savaş, açlık ve hastalık gibi
sebeplerden hayatını kaybetmektedir.
İKİNCİ BÖLÜM
GENEL EKONOMİK DURUM
2.1.
EKONOMİK DURUM
Büyüklüğüne
göre az nüfus barındırması, çok verimli topraklara, dünyadaki en büyük yağmur
ormanlarına, büyük maden ve mineral rezervlerine ve hidroelektrik üretim
potansiyeline sahip olmasına rağmen, Demokratik Kongo Cumhuriyeti dünyadaki en
fakir ülkelerden biridir.
Ülke
ekonomisi 1980’lerin ortalarından itibaren kötü bir gidişat içine girmiştir.
Enflasyon, yolsuzluk, istikrarsızlık ve açık olmayan ekonomik ve mali
politikalar, güvenilmez ve belirsiz hukuki altyapı gibi zaten var olan önemli
problemlere, 1998 yılından sonra başlayan iç savaşla birlikte ortaya çıkan ulusal
üretim ve gelirin düşmesi ve dış borcun artması gibi yeni sorunlar eklenmiştir.
Bunların sonucunda ülkede faaliyet gösteren yabancı sermaye operasyonlarını
durdurmuştur. Ülkenin iç savaştan önce de var olan en büyük problemi
yolsuzluktur. Mobutu rejimi döneminde, 1990’lı yıllarda, kayıtdışı ekonominin
büyüklüğü resmi GSYİH’nın 3 katı kadardı. Bu büyüklüğün bugün 9 kata ulaştığı
düşünülmektedir. Birkaç çokuluslu şirket haricinde ülkede faaliyet gösteren tüm
şirketlerin operasyonlarının bir kısmını kayıtdışı yaptıkları bilinmektedir.
TABLO 1.
Temel Ekonomik Göstergeler
EKONOMİK GÖSTERGELER
|
2000
|
2001
|
2002
|
2003
|
2004
|
2005
|
2006
|
2007*
|
GSYİH (milyar $)
|
15.4
|
7.5
|
5.5
|
5.7
|
6.7
|
4.7
|
7.9
|
8.7
|
Reel
GSYİH büyüme oranı (%)
|
-7,0
|
-2,0
|
3,5
|
5,6
|
7,5
|
8,0
|
6,4
|
7,0
|
Enflasyon
(ort, % tüketici fiyatları)
|
554
|
357
|
25
|
13
|
8
|
2
|
18.2
|
17
|
İhracat (fob, milyon $)
|
892
|
880
|
1.076
|
1.281
|
1.650
|
2.209
|
1.108
|
1.587
|
İthalat (fob, milyon $)
|
680
|
807
|
1.093
|
1.404
|
2.000
|
806
|
1.319
|
2.263
|
* 2007 yılı rakamları tahminidir.
Kaynak : CIA World Factbook, Democratic
Republic of Congo, 12 February 2008
Economist Intelligence Unit; Country
Report: Democratic Republic of Congo, 2007
İç savaş
sırasında ülkedeki farklı işgal kuvvetleri tarafından kontrol edilen çeşitli
bölgeler arasında ticaret tamamen kesilmiştir. Ülkenin çeşitli bölümlerinin
farklı ihtiyaçları ve zenginlikleri olduğu ve hayatlarını sürdürebilmek için
birbirleriyle sürekli ticaret yapmaya ihtiyaçları olduğu düşünülürse bu
kesintinin ekonomiye ne kadar zarar verdiği daha net anlaşılabilir.
Demokratik
Kongo Cumhuriyeti doğal kaynaklar bakımından dünyanın en zengin ülkelerinden
biridir. Elmas ve altının yanı sıra stratejik önemi haiz kotlan ve uranyum gibi
madenlere, akarsular bakımından ise dünyanın en büyük havzalarından birine
sahiptir. Orman ürünleri önemli gelir sağlamaktadır.
Tüm bunlara
karşın ülkedeki sosyal yapının harap halde oluşu, fakirlik ve salgın
hastalıklar gibi sorunların üstesinden gelinememesine neden olmaktadır. Bu
sosyal yapı içerisinde, doğal kaynaklardan elde edilen zenginlikler, yabancı
işleticilere, sermaye sahiplerine ve yolsuzluk ekonomisi içerisinde saf tutan
devlet kadrolarına akmaktadır. Bu da alım gücü yüksek bir zümre
yaratmaktadır. Diğer taraftan, bu ülkede
konuşlandırılmış BM personelinin ve iş maksadıyla bulunan yabancıların sayısı
da onbinlerle ifade edilmektedir. Bu da başlı başına bir alım gücü doğurmaktadır.
Halkın geneline bakıldığında ise, alım gücü her ne kadar düşük düzeyde ise de,
kalabalık nüfus göz önünde bulundurulduğunda önemli bir ticaret potansiyeli
yaratmaktadır.
Kongo ile
ilgili güvenilir istatistikler olmadığı için Kongo’nun ödemeler dengesi
hakkında tam olarak bir şey söylemek mümkün değildir. Mobutu döneminde alınmış
ve ödenmemiş borçlar yüzünden ülkenin dış itibarı çok azalmıştır. Kongo’nun
tahmin edilen dış borcu, anapara ve faiz olmak üzere, 14 milyar dolardır. Tam
olarak tespit edilememekle birlikte Kongo’nun kayda değer bir miktarda iç borcu
olduğu da bilinmektedir.
Ülkeye hem
özel hem de resmi kaynaklardan giren döviz hemen hemen tamamıyla kesildiği için
Merkez Bankası döviz rezervleri son derece azdır. 1990’dan bu yanan
hesaplanabilen GSYİH %56 oranında azalmıştır. Şu anda kişi başına düşen
GSYİH’nın 100 dolardan az olduğu bilinmektedir.
2.2. EKONOMİDEKİ BELLİ BAŞLI SEKTÖRLER
2.2.1. Tarım Sektörü
Kongo’nun
ekonomisi temel olarak tarıma dayanmaktadır. Nüfusun %70’i kırsal kesimde
yaşamaktadır ve tarım sektörünün 2006 yılında GSYİH’ya katkısı %56.3’tür. Tarım
genellikle geleneksel metotlar kullanılarak küçük çiftçiler tarafından
yapılmaktadır. Şeker, pamuk, kahve, kakao, palmiye yağı, kauçuk, çay önemli
ürünlerdir.Ülkenin kuruluşundan bu yana hükümetler tarım sektörüne hiç de
özendirici bir biçimde davranmamıştır. Üreticilere düşük fiyatlandırma
yapmaları yönünde baskı yapmış, ucuz yiyecek maddeleri ithal etmiş, tarım
kesimine kredi kullandırmamış, ulaşım ve enerji altyapılarına özen
göstermemiştir. Ülkenin sadece %1’lik bir bölümünde tarım yapılmaktadır. Kahve
üretimi, palmiye kerestesi ve tohumu üretimi giderek düşmektedir.
Mabutu
yönetimi tarafından uygulanan tüm bu bilinçli geri bırakma politikasının sonucu
olarak Demokratik Kongo Cumhuriyeti şu anda tarım ürünleri ithalatçısı
konumundadır. Tarımın milli üretimdeki payı 1990’lardan 200’lere doğru
artmasına rağmen, tarım üretimi kendi içinde büyük bir düşüş göstererek
1990’larda 3.4 milyar dolarken 2000 yılında 2.1 milyar dolara gerilemiştir.
Joseph Kabila yönetimi kırsal gelişmeyi ön plana lamayı ve başta yollar olmak
üzere kırsal kesimin altyapısını geliştirmeye söz vermiştir.
2.2.2. Madencilik Sektörü
Madencilik
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne döviz kazandıran en önemli sektördür. Fakat
potansiyelinin çok altında bir performansla 2002 yılı itibariyle GSYİH’daki
payı %9.8’dir. Güney Katanga dünyanın en zengin bakır ve kobalt rezervlerine
sahiptir. Çinko, kalay, tantal, nobium, germanyum, cadmium, manganez, uranyum
ve daha birçok az bulunan maden Kongo’nun güney ve doğusundan çıkarılmaktadır. Ülkenin
bakır ve kobalt rezervlerinin çoğu bir devlet kuruluşu olan Gecamines
tarafından işletilmektedir. Madencilik sektörünün düşük performansının ana
nedenlerinden biri de zaten bu kuruluşun verimsiz çalışması ve yolsuzluğun sık
rastlanır olmasıdır.
Kongo’nun
orta kesimleri, özellikle Doğu Kasai bölgesi, dünyanın en büyük endüstriyel
elmas rezervlerine sahiptir. Kongo 1980’lerde dünyanın dördüncü en büyük
endüstriyel elmas üreticisiydi. Endüstriyel elmas son zamanlarda da hala
ülkenin ihracat gelirlerinin yarıdan fazlasını oluşturmaktadır. Endüstriyel
elmasın yanı sıra mücevher yapımında kullanılan ve çıkarılması ince işçilik
gerektiren elmas rezervleri daha çok Angola sınırındaki bölgede bulunmaktadır.
Ülkenin elmas üretiminin 2/3’ü ince işçilik isteyen kazılardan elde
edilmektedir. Elmasların büyük bir çoğunluğu Belçika, İsrail, Hong Kong,
Birleşik Arap Emirlikleri ve Hindistan’a ihraç edilmektedir.
Batı ve
kuzeydoğu Kongo ise önemli boyutta altın rezervleri barındırmaktadır. Fakat şu
andaki altın üretimi son derece küçük boyutlarda ve küçük girişimciler
tarafından yapılmaktadır.
Son
zamanlarda madencilik sektörü köklü bir değişim geçirmektedir. 2001 yılında
hükümet elmas ihracatında tekele son vermiş ve diğer bağımsız elmas
ihracatçılarına da yolu açmıştır. Madencilik Bakanlığı da bürokratik engelleri
azaltan ve vergi avantajları sağlayan daha liberal ve şeffaf bir hukuksal
düzenlemeye gitmiştir.
2.2.3. Petrol Sektörü
Sahra’nın
güneyindeki diğer Afrika ülkelerine oranla Kongo’nun ham petrol üretimi son
derece azdır. Buna rağmen petrol 1990’lar boyunca ülkenin en güvenilir ve
devamlı gelir kaynağı olmuştur. Shell, Mobil, Fina, Elf, Agip ve Cohydro (Kongo
devlet kuruluşu) dağıtım şirketlerinden başı çekenlerdir. Bunlar haricinde
birçok küçük şirket de ithalat ve dağıtım işine girmektedir. Joseph Kabila
hükümeti petrol sektöründe değişikliğe giderek petrol fiyatlarını dört katına
çıkarmıştır. Petrol dağıtım şirketleri ise hükümetten petrol fiyatlarındaki
keyfi ayarlamaları engelleyecek bir otomatik ayarlama sistemi talep etmektedir.
2.2.4. Elektrik Sektörü
Tropik
sularla dolu bir ülke olan Kongo’da elektrik sektörü büyük bir potansiyel
(100,000 megawatt, dünyanın %13’ü kadar) arz etse de hiçbir zaman ülkenin
GSYİH’nın %1’inden fazlasına katkıda bulunamamıştır. 1970’lerde yapılmış olan
Atlantik kıyısındaki Inga barajıve yüksek gerilim dağıtım şebekesi büyük oranda
yıpranmıştır. Dağıtım kanalları belli başlı şehirlerin dışında etkin değildir. Inga
şu anda 2500 mw’lık kapasitesinin sadece %25’ini kullanabilmektedir. Hemen hemen tüm üretim ve dağıtım kanalları
tamir gerektirmektedir.
2.2.5. İmalat Sanayi
1990 sonrası
yaşanan ekonomik çöküş öncesi Kongo’nun imalat sanayi Sahra’nın güneyindeki
diğer ülkelere nazaran çok daha gelişmişti. Kinshasa ve Lubumbashi’de
yoğunlaşmış olan üretim; tekstil, oto montaj, içecek, sabun, plastik, gıda,
ayakkabı, tekerlek, pil gibi sektörleri içermektedir. Son zamanlarda, hükümet
1970’lerde kurulmuş olan çelik, çimento fabrikaları ile petrol rafinerisini
yeniden canlandırmaya çalışmaktadır. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde
hükümetler her zaman yerel imalat sanayiini desteklediklerini söyleseler de
maliyetlerin yüksek olması, ticaret odalarının etkisi ve yolsuzluklar nedeniyle
her zaman ithalat imalat sanayiinin önüne geçmiştir.
2.3. DIŞ TİCARET
Normalde bu kadar doğal kaynağı olan bir ülke olarak Demokratik
Kongo Cumhuriyeti’nin ticaret fazlası vermesi gerekirken, kargaşa ve iç savaş
1990’ların ortalarından itibaren ülkenin ticaret hacminin son derece
küçülmesine ve sürekli ticaret açığı vermesine sebep olmuştur. Bakır ve Kobalt
üretimi ve ihracatındaki sürekli düşüş elmas sektörünün performansı sayesinde
ticaret açığının daha da kötüleşmesini engellemiştir.
TABLO 2. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin Dış Ticareti (FOB,
milyar dolar)
|
2002
|
2003
|
2004
|
2005
|
2006
|
2007
|
İhracat
|
1.076
|
1.281
|
1.650
|
2.209
|
1.108
|
1.587
|
İthalat
|
1.093
|
1.404
|
2.685
|
806
|
1.319
|
2.263
|
Hacim
|
2.169
|
2.685
|
3.650
|
3.015
|
2.427
|
3.850
|
Denge
|
-17
|
-123
|
-350
|
1403
|
-211
|
-676
|
Kaynak: CIA Factbook, 12 Şubat
2008
Economist Intelligence Unit; Country
Report: Democratic Republic of Congo, 2007
Kongo ekonomisi ihracata,
en çok da hammadde ihracatına dayalı bir ekonomidir. Buna rağmen Kongo’da ihracatçılar
için herhangi bir teşvik ya da devlet yardımı yoktur. Hatta ülkeden ihracat
yapmak ülkeye ithalat yapmaktan çok daha zor bir prosedür içermektedir. Pek çok
devlet kuruluşu birbirinden bağımsız olarak ihracat sürecine müdahale
etmektedir. Mesela kahve ihracatı 50’den fazla vergi ve izne tabidir.
İç savaş sırasında
ülkedeki ticaretin kontrolü hükümetin elinden çıktığı için kahve, altın, elmas,
columbo-tantal, niobium gibi ürünlerde yapılan ticaretin hacmi bilinmemektedir.
Elmas, ham petrol, kobalt, bakır ve kahve ülkenin en önemli ihracat mallarıdır.
Tarım ürünlerinin ihracat ürünleri içindeki payının düşüşüne en önemli örnek
kahve ihracatında meydana gelen düşüştür.
Demokratik Kongo
Cumhuriyeti’nin ithalatındaki en önemli mallar ise işlenmiş gıda, madencilik ve
diğer makineler, ulaşım teçhizatı ve yakıttır.
TABLO 3. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin Dış Ticarette Başlıca Ortakları (2006)
İHRACAT
|
%
|
İTHALAT
|
%
|
Belçika
|
29,4
|
Güney Afrika
|
19,2
|
Çin
|
21,1
|
Belçika
|
11,8
|
Brezilya
|
12,3
|
Fransa
|
9,3
|
Şili
|
7,8
|
Zambiya
|
7,5
|
Finlandiya
|
7,2
|
Kenya
|
7,4
|
Kaynak:
CIA Factbook, 12 Şubat 2008
2.4. TİCARİ DÜZENLEMELER
2.4.1. İthalat
Prosedürü
Kongo yönetimi ülkeye
getirilmek istenen ve belli bir miktarın üzerindeki her malın yüklenmesinden
önce kontrol edilmesi için bir program yürütmektedir. İhracatçı, göndereceği
malların detaylı bir tarifini Kongo otoriteleri tarafından kontrol edilmesine
onay verdiğini gösteren bir belgeyle birlikte Kongo Kontrol Ofisi’ne (OCC) göndermektedir.
OCC gelen malın miktarını, kalitesini ve fiyatını kontrol etmektedir. OCC’nin
verdiği yükleme öncesi izin sertifikası ve malları kontrol edildiğine ilişkin
belge olmaksızın ülkeye gelen mallar tekrar incelenecek ve malların f.o.b
değerinin %40’ı oranında cezaya tabi tutulacaklardır. Hem OCC hem de OFIDA
(Gümrük teşkilatı) hazırlanması gereken tüm dokümanları Fransızca olarak
istemektedir. Bu kontrol belgesinin
yanı sıra fatura, malların listesi, nakliye faturası, ithalat lisansı, sigorta
sertifikası ve meşe sertifikası istenen belgeler arasındadır. İthalat
lisansları, OCC’nin standartları doğrultusunda ticari bankalar tarafından
sağlanmaktadır. Petrol ürünleri ithalatında ise özel bir lisans gerekmektedir.
Silah, cephane ve
pornografik malzemelerin ülkeye girişi yasaktır. Ayrıca, Demokratik Kongo
Cumhuriyeti hükümeti son zamanlarda yerli sanayii korumak üzere birçok tekstil
ürününün ülkeye girişi yasaklanmıştır.
Ülkeden transit geçip
başka ülkeye gidecek mallar herhangi bir vergiye tabi değildir, fakat bazı
harç, muamele ücreti ve banka ücretlerine tabidirler.
2.4.2. Ticari Engelleri
Ülkedeki ticaret
engellerinin büyük çoğunluğu karmaşık ve sistemli bir şekilde yazıya dökülmemiş
düzenlemelerden, kesişen yetkilere sahip ve birbirini tekrarlayan devlet
kuruluşlarının profesyonel olmayan davranışlarından kaynaklanmaktadır. Düzenlemelerin
uygulanışı ülke içinde değişebilmektedir. Şu anda ülkeye ihracat yapan
girişimciler mallarını Kinşasa’ya ulaştırabilmek için Matadi limanında 57 ayrı
imza toplamak durumundadır. Birçok Kongolu ithalatçı işlemleri daha kısa sürede
bitirebilmek için gümrük komisyoncusu kullanmaktadır.
Fakat, gümrük vergilerini
ve diğer harçları sadeleştirmek için çabalar devam etmektedir. OFİDA bütün
gümrük vergilerini, diğer vergileri, idari harçları, sigorta ve sağlık harçlarını
uyumlaştırarak tek bir noktada ödenmesini sağlayan bir sistem üzerinde
çalışmaktadır.
2.4.3. Standartlar
OCC, ithal edilen
malların kontrolünden sorumlu olduğu kadar ülke içi ticarette de malların
standartlara uyumundan sorumludur. Üretilen malların el kitapları ve diğer
basılı materyalleri Fransızca olmak zorundadır. Kongo’ya ulaşan mallar 15
gününü geçmeyecek şekilde yerel pazara sunulmalı, transit geçiş yapılmalı veya
depolanmalıdır. Eğer üzerinden 15 gün geçtiği halde hala bunlardan bir
gerçekleşmemişse mal gönderilmemiş ve ulaşmamış kabul edilecektir.
2.4.4. Ülkedeki Güvenlik Riskleri
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde 1998 yılından
bu yana savaş hali hüküm sürmektedir. 2001 yılı başında sağlanan ateşkesin bu
durumu değiştirdiğini söylemek zordur. Ülkenin doğusunda hala ciddi silahlı
çatışmalar, pusular, sivillerin öldürülmesi, insan hakları ihlalleri ve
soygunlar sıkça yaşanmaktadır. Bu
risklerin en yoğun olduğu bölgeler Kuzey ve Güney Kivu, Güneydoğu Orientale ve
Kuzeydoğu Katanga’dır.
Bu nedenlerle Demokratik
Kongo Cumhuriyeti Dünya Bankası’nın bir ülkeye ilk kez yatırım yapacak
şirketleri kur riski, kamulaştırma ve politik kargaşa gibi risklere karşı
sigortalayan Çok taraflı Yatırım Garantisi Ajansı’na (MIGA) üyedir. Fakat, ülke
MİGA’ya olan ödemelerini yapmadığı için şu anda garanti kapsamında olan
ülkelerden biri değildir.
2.5. HÜKÜMETİN YABANCI YATIRIMCIYA BAKIŞI
Şu andaki Kongo hükümeti
yeni istihdamın yaratılması, verimliliğin artırılması ve istikrarlı bir
ekonomik büyümenin sağlanabilmesi için ülkenin ciddi bir yatırıma ihtiyacı
olduğunun farkındadır. Yabancı yatırımı çekebilmek için de önce ülkenin
makroekonomik durumunu düzeltmek gerektiğinden hareketle 2001 yılı Temmuz
ayında Joseph Kabila hükümeti IMF ile birlikte hazırladıkları ekonomik istikrar
ve reform programlarını uygulamaya koymuştur.
Reformların sonuçları
oldukça olumlu olmuştur. Dünya Bankası, IMF ve Afrika Kalkınma Bankası
Kongo’nun ekonomik reform paketinin başarısından etkilendiklerini bu ülkeye son
10 yılda iki defa yeni kredi vererek göstermişlerdir. Mayıs 2001’den bu yana
Kongo Frangı dalgalanmaya bırakılmıştır ve Kongo Frangının başka bir para
birimine çevrilmesindeki sınır kaldırılmıştır.
Hükümetin Dünya Bankası
ile birlikte hazırladığı Yeni Yatırım Kanunu 21 Şubat 2002’de kabul edilmiştir.
Tüm bu reformların amacı güvenilir ve şeffaf bir yatırım ortamı yaratarak
ülkeye yeni yabancı yatırım çekebilmektir. Bununla birlikte vergi hukukundaki
ve genel olarak hukuksal altyapıdaki eksiklikler yatırımlar önündeki en önemli engellerdir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ
3.1. SİYASİ İLİŞKİLER
Türkiye
ile Demokratik Kongo Cumhuriyeti arasında herhangi bir siyasal sorun
bulunmamaktadır. Kinşasa’da Büyükelçiliğimiz mevcuttur.
2002
yılı Temmuz ayından bu yana emniyet mensuplarımız, Birleşmiş Milletler Kongo
Gözlem Heyeti (MONUC) CIVPOL bünyesinde görev yapmaktadır. Halen MONUC sivil
polis biriminde 10 kişilik bir kontenjana ulaşılmış bulunulmaktadır. 2005 ve
2006 yıllarında MONUC’e sırasıyla 1.048.251 ABD Doları ve 961.490 ABD Doları
nakdi yardım yapılmıştır.
Prof.
Dr. Mümtaz Soysal 2005 Ocak ayı sonunda Demokratik Kongo Cumhuriyeti
Anayasasının hazırlık çalışmalarına iştirak etmiştir.
Türkiye
2006’da gerçekleştirilen seçimlerin güvenliği için görevlendirilen EUFOR RG
Congo operasyonuna bir askeri nakliye uçağı ve 17 askerle katkıda bulunmuştur.
3.2. İKİ ÜLKE ARASINDAKİ ANLAŞMA VE PROTOKOLLER
Türkiye ile Demokratik Kongo Cumhuriyeti arasındaki anlaşmalar
şunlardır:
·
Ekonomik Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması
16.06.1983 tarihinde imzalanmış ve 21.06.1984 tarihinde Resmi Gazetede
yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
·
Ticaret Anlaşması 16.06.1983 tarihinde imzalanmış ve
25.06.1984 tarihinde Resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
·
Kültür Anlaşması 16.06.1983 tarihinde imzalanmış ve
25.06.1984 tarihinde Resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
İki
ülke arasında bir Serbest Ticaret Anlaşması yapılması amacıyla Türkiye
tarafından önerilen taslak metnin yetkili Demokratik Kongo Cumhuriyeti makamlarına
iletilmiş olmasına ve konunun devamlı takip edilmesine rağmen bu taslak ile
ilgili bir sonuç alınamamıştır. Konu izlenmeye devam edilmektedir. Ayrıca, eski
Devlet Başkanı Sayın Hasan Gemici’nin 2000 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne
yaptığı ziyaret sırasında bir Teknik İşbirliği Anlaşması’nın imzalanması için
müzakereler tamamlanmış, fakat imzaya yetkili Demokratik Kongo Cumhuriyeti
makamlarının toplantıya gelmemesinden ötürü son anda imza edilememiştir.
İki ülke arasında Çifte
Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması ve Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve
Korunması Anlaşması yapılmasına yönelik çalışmalara başlanmıştır.
3.3. TİCARİ İLİŞKİLER
Demokratik
Kongo Cumhuriyeti’ne ihracatımız, barış sürecinin başlamasıyla bir artış seyri
göstermiştir ve DTM verileriyle 2006 yılı sonunda 4,5 milyon ABD Doları
düzeyine ulaşmıştır. Aynı verilere göre, iki ülke arasındaki dış ticarette
ülkemiz lehine kesin bir dengesizlik söz konusudur. (4 milyon ABD Doları
ihracatımıza karşılık, 500 bin ABD Doları tutarında ithalatımız gözükmektedir.)
Bu rakam, gümrüklerdeki yolsuzluklar, birçok Türk ürününün Belçika, Birleşik
Arap Emirlikleri (Dubai) ve Güney Afrika Cumhuriyeti gibi üçüncü ülkeler
üzerinden Demokratik Kongo Cumhuriyeti pazarına sokulması ve bavul ticaretinin
de resmi rakamlara dâhil edilememesi nedenlerinden ötürü gerçek ticaret
seviyesini yansıtmamaktadır.
TABLO 4. Türkiye-Demokratik Kongo Cumhuriyeti Dış Ticareti (1.000
Dolar)
YILLAR
|
İHRACATIMIZ
|
İTHALATIMIZ
|
DENGE
|
HACIM
|
1993
|
307
|
1.564
|
-1.257
|
1.871
|
1994
|
526
|
946
|
-457
|
1.471
|
1995
|
1.334
|
1.229
|
105
|
2.563
|
1996
|
1.691
|
4.324
|
-2.633
|
6.015
|
1997
|
826
|
1.826
|
-1.000
|
2.652
|
1998
|
238
|
124
|
114
|
362
|
1999
|
304
|
150
|
154
|
454
|
2000
|
751
|
330
|
421
|
1.081
|
2001
|
1.004
|
219
|
785
|
1.223
|
2002
|
1.079
|
45
|
1.034
|
1.124
|
2003
|
1.012
|
30
|
982
|
1.042
|
2004
|
2.118
|
30
|
2.088
|
2.148
|
2005
|
2.164
|
76
|
2.088
|
2.240
|
2006
|
4.012
|
548
|
3.436
|
4.533
|
Kaynak :DTM-
Dış Ticaret İstatistikleri 2006
Son
dönemde Demokratik Kongo Cumhuriyeti pazarında Türk menşeli ürünlerin sayısının
çoğaldığı ve Türkiye’ye olan ticari ilginin arttığı görülmektedir. Ticarete
konu ürünler bağlamında, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne gıda mamulleri (şişe
suyu, maya, bisküvi), beyaz eşya, elektronik ürünler, cam eşya, mutfak eşyası,
tekstil ve hazır giyim, ilaç ve sağlık malzemesi, plastik ev eşyaları, elektrik
tesisat malzemeleri, deterjan ve temizlik ürünleri, inşaat malzemesi gibi
ürünlerin girmiş olduğu, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nden ülkemize ihraç
edilen ürünler arasında ise hurda malzemenin başta geldiği bilinmektedir.
Ayrıca, gayrı resmi yollardan Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nden ülkemize elmas
ve altın sokulduğu da bildirilmektedir.
3.4. İKİLİ
TİCARETTE YAŞANAN SORUNLAR
Ticaretin
arttırılmasında en büyük sorunun ülkemizden gönderilen malların Demokratik
Kongo Cumhuriyeti’ne olağandan uzun sürede ulaşmasından kaynaklandığı, bunun
özellikle kayıtlı ticaretin gelişmesini engelleyici bir etken olduğu
düşünülmektedir.
Diğer
taraftan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti pazarını keşfetmeyi isteyen iş
adamlarımızın, eksik ulaşım altyapısı, yaygın yolsuzluk, pazar paylarını
korumak isteyen mahalli işadamlarının direnci, özellikle para transferindeki
güçlükler ve dolandırıcılık gibi sorunlarla karşılaşmaları çok mümkündür.
Yıllarca
süren savaşlar, siyasi çalkantı ve ekonomik istikrarsızlıklar sonucunda
yolsuzluk, rüşvet ve dolandırıcılığın artık norm haline gelmiş olması, yerel
halk tarafından yabancıların, özellikle de Batılıların tüm sıkıntıların
sorumlusu ve kendilerine yardıma mecbur kişiler olarak algılanması, bu ülkeye
ilgi duyacak iş çevrelerimizin mutlaka dikkate alması gereken toplumsal bir
risk faktörüdür. Rüşvet ve yolsuzluk,
profesyonel ilkeler gözetilerek ticari faaliyette bulunmasını neredeyse
olanaksız kılmaktadır.
Öte
yandan, yasal güvenceler, ticari mevzuat ve diğer usuller konusunda Demokratik
Kongo Cumhuriyeti’nin bir hukuk devleti olmadığının her zaman hatırda tutulması
yerinde olacaktır. Ayrıca, devletle iş yapmayı hedefleyenler için, devletin
sürekli darboğazda olduğunu ve ödemeleri konusunda her zaman sıkıntı çektiğini
belirtmek gerekir.
3.5. İŞBİRLİĞİ OLANAKLARI
Nüfusu,
jeostratejik konumu, mevcut doğal zenginlikleri ve sahip olduğu ekonomik
potansiyel göz önünde bulundurulduğunda, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ile ikili
ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesinin faydalı olacağı
değerlendirilmektedir.
Demokratik
Kongo Cumhuriyeti geçiş sürecindedir. Bu sürecin sonunda istikrarın tesis
edilmesi halinde ülkedeki kalkınma potansiyelinin önemli ölçüde
gerçekleştirileceği değerlendirilmektedir. Her koşulda bu ülke ile uzun yıllardır
ekonomik ve ticari ilişkiler geliştirmiş ülkeler bundan fazlasıyla yarar
sağlamışlardır. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin güç koşullarına rağmen bu
pazara girenlerin ve burada dinamizmini korumayı başaranların, hangi sektör
olursa olsun kar sağlamaları mümkün gözükmektedir.
Birçok
Kongolu işadamı (genelde küçük esnaf düzeyinde) Körfez ülkeleriyle yaptıkları
ticarette satın aldıkları ürünlerin Türk menşeli olduğunu görerek, bu malları
doğrudan ülkemizden almak için vize başvurusunda bulunmaktadırlar. Bu kişilerin
genelde bavul ticareti yapmakta oldukları ve seyahat başına ortalama 3.000 ila
10.000 ABD Doları arasında değişen tutarlarda mal aldıkları ve bunu genelde
havayolu kargosuyla Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne naklettikleri
anlaşılmaktadır. Büyükelçiliğimizce bavul ticareti ile uğraştığı bilinen yerel
esnaftan ayda yaklaşık ortalama 30 kişiye vize verilmektedir. Öte yandan, kimi
güçlü esnafın, yüksek miktarda yaptıkları tekstil ve gıda ürünleri alımlarını
konteynır ile deniz yolu üzerinden taşıttıkları; tek başlarına bu oranda mal
olmayan daha zayıf bazı esnafın da üç-dört kişi bir araya gelip, satın
aldıkları ürünleri birleştirmek suretiyle daha ucuz olan deniz ulaştırmasından
yararlanma yoluna gittikleri, böylelikle navlun maliyetlerini düşürdükleri
anlaşılmaktadır.
3.6. ÜLKEYE YAPILACAK İHRACAT VE YATIRIM İÇİN UYGUN SEKTÖRLER
- Telekomünikasyon ve Bilgisayar
Ekipmanı: Kötü
telekomünikasyon altyapısı nedeniyle mobil telefon Kongo’da en rekabetçi
Pazar konumundadır. Posta hizmetlerinin kötülüğü elektronik doküman
transferini çekici hale getirmiştir.
- Madencilik: 1995’ten bu yana yabancı
madencilik şirketleri Kongo’ya geri dönüş yapmaya başlamışlardır.
Özellikle Katanga bakır madeni be Kasais elmas madeninde yeni projeler
başlamıştır.
- İnşaat ve İnşaat Malzemeleri: Geçen on yıl içinde tüm
sektörlerde olduğu gibi inşaat sektöründe de büyük bir çöküş olmuştur.
Fakat son yıllarda inşaat sektörü bu alanda çok büyük ihtiyaç olması
nedeniyle hükümetin öncelikle önem verdiği bir sektör konumuna gelmiştir. Uluslar
arası finansman kuruluşları ile Demokratik Kongo Cumhuriyeti
arasındaki ilişkiler iyi bir düzlemde olduğu için bu alanda yapılacak
projeler için finansman kaynakları bulmak mümkün görünmektedir. Bu nedenle
bu sektörde iş yapmak isteyen girişimciler ve müteahhitler için Demokratik
Kongo Cumhuriyeti’nin önemli bir potansiyel teşkil ettiği söylenebilir.
- Soğutma ve Klima Ekipmanı: Sürekli yükselip azalan voltaj
sebebiyle yeni alet ve yedek parçalara ihtiyaç her zaman bulunmaktadır.
- Elektrikli Jeneratör ve Distribütör
Ekipmanı: Kötü
altyapı ve şebeke nedeniyle şirketler kendi bağımsız elektrik üretimlerini
yapma yolunu seçmektedirler. Bu nedenle de bu konudaki ekipman ve yedek
parçaya ihtiyaç duyulmaktadır.
- Uçakla İlgili Ekipman: Kara ve demiryolu altyapısının
son derece zayıf olması Kongo’nun hava taşımacılığına yönelmesine yol
açmıştır. Bu nedenle yedek parça ve kullanılmış ekipmana büyük ilgi
vardır.
- Ormancılık Ekipmanı: Ormancılık Kongo’nun büyük
potansiyelinin olduğu sektörlerden birisidir. Sektör, iç savaş nedeniyle
büyük bir durgunluk yaşamış ama şimdilerde yeniden canlanmaya başlamıştır.
- Tarım ekipmanı ve Gübre: Ülkenin tarım alanındaki büyük
potansiyeli yolların kötü durumda olması ve pazarlama sorunları yüzünden
kullanılamasa da tarım sektörü ülke için önemini korumaktadır.
- Tarım Ürünleri: İthal edilen yiyeceklerin
başında pirinç, ekmeklik buğday, süt tozu, işlenmiş domates ürünleri
gelmektedir.
KAYNAKÇA
1. Demokratik Kongo Cumhuriyeti,
Vikipedi Özgür Ansiklopedi,
http://tr.wikipedia.org/wiki/Kongo
2. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Allnet
Ülkeler Rehberi,
3.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti Ülke Profili, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Ağustos
2007
4.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti Ülke Bülteni, DEİK, Kasım 2004
5.
Country Profile: Democratic Republic of Congo, BBC
News, 15 January 2008
http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/country_profiles/1076399.stm
6.
Democratic Republic of Congo, CIA - The World Factbook, 12 February 2008
7. Democratic Republic of
Congo Country Profile, The Economist Intelligence
Unit, 2006.
8.
Country Report: Democratic Republic of Congo, The Economist Intelligence Unit, 2008
"Zor bir durumda küçük bir işletme sahibi olarak binamı satın almak için kredi başvurusunda bulunduğumda, geleneksel bankalar bana yardım edemeyeceklerini söyledi. Bir kredi memuru olan Bay Benjamin yanıma oturdu, durumumu duydu ve bana karar verdi. Şans almaya değer. İşte 5 yıl sonra buradayız ve 7 yıl daha kredimi yeniledim. Binamı Bay Benjamin'in yardımı olmadan satın alamazdım ve bana bir şans verdikleri için sonsuza kadar onlara borçlu kalacağım kimse yapmazsa. "
YanıtlaSilHerhangi bir finansal yardıma ihtiyacınız olursa aşağıdaki bilgiler için bir kredi memuru Bay Ben ile iletişime geçmenizi tavsiye ederim.Mr Ben Whats-App İletişim: + 1-989-394-3740 E-posta: 247officedept@gmail.com